ASTM F36-15(2021) Conta Malzemelerinin Sıkıştırılabilirliği ve Geri Kazanımına İlişkin Standart Test Yöntemi

Amerikan Test ve Malzeme Kuruluşu (ASTM) tarafından geliştirilen “ASTM F36-15(2021) Conta malzemelerinin sıkıştırılabilirliği ve geri kazanımına ilişkin standart test yöntemi” standardında, levha conta malzemelerinin, yerinde kalıp contaların ve bazı durumlarda levhalardan kesilmiş contaların oda sıcaklığında kısa süreli sıkıştırılabilirliğinin ve geri kazanımının belirlenmesine yönelik bir test yöntemi açıklanmaktadır.

Bu test yöntemi, genellikle sürünme olarak adlandırılan uzun süreli gerilim uygulaması altında sıkıştırılabilirlik veya bunun tersi genellikle sıkıştırma seti olarak adlandırılan bu tür uzun süreli gerilim uygulamasını takiben toparlanma için bir test olarak tasarlanmamıştır. Ayrıca oda sıcaklığı dışındaki testlerde kullanılmak üzere tasarlanmamıştır. İstendiğinde test verilerinden bir esneklik özelliği de hesaplanabilir (geri kazanılan miktar sıkıştırılmış kalınlığın yüzdesi olarak ifade edilir).

Kısaca bu test yöntemi, gerekli sıcaklıkta hem numune hem de aparatla gerçekleştirilir ve sıkıştırılabilirlik ve geri kazanım hesaplanır.

Conta sıkıştırması muhafaza sızdırmazlığını destekler veya conta arızasına katkıda bulunur. Bunun nedeni kauçuk contaların dayanıklı olmasıdır, ancak sadece bir dereceye kadar. Bir kauçuk contanın izin verilen sınırlar dahilinde sıkıştırılması güvenilir bir sızdırmazlık sağlar. Ancak conta aşırı sıkıştırılırsa, basınç gerilimleri ortadan kalktığında kauçuk geri tepmez. Bu, kauçuk conta ile muhafazanın yüzeyi arasında bir boşluk oluşturur. Boşluklar sızıntılara neden olur ve sızıntı yapan contalar daha büyük ürün tasarımlarını desteklemez.

Kauçuk contalar orijinal boyutlarının belirli bir yüzdesi kadar sıkıştırılır veya sıkılır. Çok fazla veya çok az sıkışan bir conta düzgün bir sızdırmazlık sağlamaz. İdeal sıkıştırma yüzdesi 40, maksimum 50 ve minimum 10 ila 15 arasındadır.

Conta yüzde 50’nin üzerinde sıkıştırılırsa orijinal boyutuna dönmeyebilir. Örneğin bir kapak kapatıldığında conta sıkıştırılır ve kapak ile ana malzeme arasındaki boşluğu doldurur. Kapak açıldığında contanın orijinal boyutuna dönmesi gerekir ki kapak kapatıldığında tekrar sıkışabilsin. Ancak conta aşırı sıkıştırılırsa kauçuk geri sekmez ve boşluğu kapatamaz. Sorun conta sıkıştırma yüzdesinin 10’dan az olması ise, yalıtmaya çalışılan iki yüzey arasında temas olmayabilir ve bu da havayı, tozu veya suyu dışarıda tutmaz.

Plastik ve metal muhafazalarda, bağlantı elemanları ile bir arada tutulan metal parçalar arasına conta takıldığında aşırı sıkıştırma meydana gelebilir. Cıvataların veya vidaların aşırı sıkılması durumunda conta kalıcı olarak deforme olabilir. Başka bir deyişle kauçuk sıkıştırma setine ulaşır. Cıvata veya vidalar gevşediğinde metal parçalar ile conta malzemesi arasında boşluklar oluşur.

Sıcaklık değişimleri ve titreşimlerin olduğu uygulamalar, bağlantı elemanlarının gevşemesine karşı özellikle hassastır. Örneğin, mobil ekipman ve jeneratör seti muhafazaları, metalin genleşmesine ve büzülmesine neden olan sıcak ve soğuk sıcaklıklara maruz kalabilir. Ayrıca dizel motorlardan kaynaklanan titreşimlere de maruz kalır. Bu dinamik koşullar altında, uygun şekilde torklanmış bağlantı elemanları bile gevşeyebilir.

Malzeme gevşemesi contayla ilgili zorlukları da beraberinde getirir. Muhafaza sızdırmazlığında, sıkıştırılmış bir kauçuk, metal parçalara karşı geri iter, aksi takdirde metal yüzeyler arasında oluşacak küçük boşlukları doldurur. Ancak contanın takılmasından sonraki bir saat içinde bu karşılıklı kuvvet, orijinal kuvvetin sadece yüzde 75’i olabilir. Muhafaza contası arızası olmayabilir ancak sızıntı meydana gelebilir.

Sıkıştırmayla ilgili sorunlar, bağlantı elemanlarına sahip düz contalarla da sınırlı değildir. Bant veya yapıştırıcılarla metal yüzeylere tutturulan kauçuk profiller de aşırı basınca maruz kalır. Örnekler arasında askeri araçlardaki kapak contaları ve cihazlardaki bulaşık makinesi contaları yer almaktadır. İkinci örnekte, sıcak su ve deterjan kullanımı kauçuk contanın malzeme özelliklerini etkileyebilir ve performansını düşürebilir.

Bu arada “ASTM D395-03 Kauçuk özelliği için standart test yöntemleri - Sıkıştırma seti” standardında da kauçuk malzemelerdeki sıkıştırma ayarı için üç farklı test yöntemi tanımlanmıştır.

Kuruluşumuz, çeşitli sektörlerdeki işletmeler için verdiği sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında, eğitimli ve uzman bir kadro ve gelişmiş teknolojik donanımı ile, “ASTM F36-15(2021) Conta malzemelerinin sıkıştırılabilirliği ve geri kazanımına ilişkin standart test yöntemi” standardına uygun test hizmetleri de vermektedir.