ISO 16047 Bağlantı Elemanları - Tork/Kelepçe Kuvveti Testi

Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından geliştirilen “ISO 16047 Bağlantı elemanları - Tork/kelepçe kuvveti testi” standardında, dişli bağlantı elemanları ve ilgili parçalar üzerinde tork/kelepçe kuvveti testlerinin gerçekleştirilmesine yönelik koşulları açıklanmaktadır. Temel olarak bu standart, mekanik özellikleri ISO 898-1, ISO 898-2 veya ISO 898-6 standartlarında belirtilen diş boyutlarına ve M3’ten M39’a ISO metrik dişlere sahip, karbon çeliği ve alaşımlı çelikten yapılmış cıvata, vida, saplama ve somunlar için geçerlidir.

Aynı zamanda bu standart, ISO 68 standardına göre üçgen ISO dişli diğer dıştan ve içten dişli bağlantı elemanlarının kombinasyonuna da uygulanabilir. Çekme gerilimi altında olmayan ayar vidaları ve benzeri dişli bağlantı elemanları veya kendi eşleşme dişlerini oluşturan vidalarına veya ilave kendinden kilitleme özelliklerine sahip dişli bağlantı elemanları için de bu standart geçerli değildir.

Daha önce bu standart şu iki bölümden oluşuyordu:

• ISO 16047-1 Bağlantı elemanları - Tork/kelepçe kuvveti testi - Bölüm 1: Kabul denetimi için test yöntemi
• ISO 16047-2 Bağlantı elemanları - Tork/kelepçe kuvveti testi - Bölüm 2: Pratik veya özel koşullar altında test yöntemleri

Aksi kararlaştırılmadıkça testler oda sıcaklığında gerçekleştirilir. Ancak standart koşullarda yapılan testler 10 derece ila 35 derece sıcaklıkta yapılır. Bu yöntem, dişli bağlantı elemanlarının ve ilgili parçaların sıkma özelliklerinin belirlenmesine olanak sağlar.

Bu standardın amaçları doğrultusunda,

• Kelepçe kuvveti, sıkma sırasında cıvata sapına etki eden eksenel gerilim veya kelepçeli elemana etki eden sıkıştırma kuvvetini ifade eder.
• Akma kelepçe kuvveti, sıkma sırasında birleşik stres koşulu altında cıvata sapının veya angaje dişin aktığı kelepçe kuvvetini ifade eder.
• Nihai kelepçe kuvveti, cıvata sapı kırılmasından önce potansiyel olarak indüklenen birleşik stres koşulu altında maksimum kelepçe kuvvetini ifade eder.
• Sıkma torku (anahtarlama torku ya da uygulanan tork), sıkma sırasında somun veya cıvata başına uygulanan genel torktur.
• Akma sıkma torku, akma kelepçe kuvvetinin elde edildiği sıkma torkudur.
• Diş torku, sıkma sırasında eşleşen dişler aracılığıyla cıvata sapına etki eden torktur.
• Yatak yüzeyi sürtünme torku, sıkma sırasında yatak yüzeyleri aracılığıyla kenetlenmiş elemana etki eden torktur.
• Nihai sıkma torku, nihai kelepçe kuvvetinin elde edildiği sıkma torku ifade eder.

Bir sıkma torku, bir kelepçe kuvveti oluşturmak ve tork katsayısı, toplam sürtünme katsayısı, sıkıştırma katsayısı gibi bir veya daha fazla sıkma özelliğini, dişler arasındaki sürtünme, yatak yüzeyleri arasındaki sürtünme katsayısı, akma kenetleme kuvveti, akma sıkma torku, dönüş açısı ve nihai kenetleme kuvvetini ölçmek ve belirlemek için bir cıvata/somun veya vida/somun düzeneğine sürekli olarak uygulanır. Elastik deformasyon aralığında tork ve kelepçe kuvveti arasında doğrusal bir ilişki olduğu varsayılır.

Bu testlerde iki farklı hedef vardır:

• Bir bağlantı elemanının sıkma özelliklerinin standart koşullar altında test edilmesi
• Belirli koşullar altında bağlantı elemanlarının sıkma özelliklerinin test edilmesi

Elde edilebilecek sıkma özellikleri ile ölçülecek parametreler arasındaki ilişki standart içinde verilen tabloda yer almaktadır. Farklı yüzey ve yağlama koşullarına sahip cıvatalı bağlantıların tork/kelepçe kuvveti davranışını tanımlamak için farklı yöntemler bulunmaktadır.

Sürtünme katsayısı, temas halindeki yüzeylerin türüne ve geometrisine bağlı olarak ölçülen fiziksel özelliklerden hesaplanan boyutsuz bir sayıdır.

Kuruluşumuz, çeşitli sektörlerdeki işletmeler için verdiği sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında, eğitimli ve uzman bir kadro ve gelişmiş teknolojik donanımı ile, “ISO 16047 Bağlantı elemanları - Tork/kelepçe kuvveti testi” standardına uygun test hizmetleri de vermektedir.